Các bài tập phục hồi chức năng sau phẫu thuật đứt dây chằng chéo trước
Các bài tập sau phẫu thuật chiếm 40% thành bại của cuộc phẫu thuật chữa đứt dây chằng chéo. Do đó, các bác sĩ và bệnh nhân cần phải tuân thủ tốt các nguyên tắc cho những bài tập phục hồi chức năng. Sau đây là các nguyên tắc cần phải chú ý:
- Đạt tầm độ khớp bình thường và chống sưng- viêm trước mổ để tránh xơ dính khớp sau mổ
- Sử dụng đúng nẹp bảo vệ, nẹp chức năng
Liệu pháp lạnh
Tập đi chống chân chịu lực và tầm độ khớp sớm, đặc biệt sớm duỗi gối tối đa, các bài tập thụ động, chủ động có hỗ trở và chủ động cho khớp.
Tập sớm cơ tứ đầu đùi và cơ đùi sau, các bài tập đẳng trường, đẳng trương, chuỗi đóng, chuỗi mở…
Cố gắng kiểm soát sưng và đau để tránh cơ rơi vào tình trạng bị ức chế và teo cơ
Áp dụng hợp lý bài tập chuỗi vận động mở- chuỗi vận động kín, tránh tập sớm chuỗi vận động mở vì có nguy cơ tạo lực xé rách dây chằng chéo trước còn yếu trong quá trình trưởng thành.
Hoàn thiện tập kéo dãn, mạnh cơ và duy trì toàn bộ các cơ chi dưới
- Tập dáng đi sớm
- Tập các bài tập thăng bằng và phản xạ tự thân
- Tập bài tập chức năng, kỹ năng thể thao
- Tập luyện sức chịu đựng về tim mạch
 |
| Bài tập phục hồi đứt dây chằng chéo |
Chi tiết các bài tập sau phẫu thuật đứt dây chằng chéo trước:
-Chương trình tập tăng tốc so với tập truyền thống:
Bài tập này giúp bệnh nhân trở lại chơi thể thao vào tháng thứ 4 sau mổ, nhanh hơn so với chương trình tập bình thường 3-4 tháng.
Shaw T chứng minh chương trình tập tăng tốc (4-6 tháng) có hiệu quả hục hồi sớm tầm độ khớp chức năng, sức cơ, sớm trở lại thể thao so với chương trình truyền thống mà vẫn an toàn vè độ vững khớp và mặt ảnh hưởng trên mảnh ghép.
-Hạn chế tầm độ vận động khớp ( đơ khớp) sau mổ:
Đơ khớp là biến chứng thường gặp của tái tạo dây chằng chéo trước, tần suất từ 5- 35%.
Các kỹ thuật giúp tăng tầm độ khớp sau mổ gồm: Máy tập tầm độ khớp thụ động (CPM), kiểm soát sưng đau, tập sớm cơ tứ đầu đùi, cho chống chân sớm, di động xương bánh chè.
-Vấn đề chống chân chịu lực sau mổ:
Việc chống chân những ngày đầu sau mổ phụ thuộc vào mức độ sưng đau của người bệnh, sau đó phụ thuộc vào mức độ chịu lực theo lý thuyết và thực nghiệm của mảnh ghép và các phương tiện cố định mảnh ghép.
Shaw T (2002) tổng kết các nghiên cứu mù đôi có đối chứng, kết luận chống chân chịu lực sớm ngay sau mổ giúp nuôi dưỡng sụn khớp, mau tái tạo mô collagen, mau lành xương và khớp mau phục hồi sinh lý chịu lực bình thường.
-Sử dụng nẹp chức năng kéo dài sau mổ:
Khác với nẹp bảo vệ, thường mang 2 đến 4 tuần sau mổ, tương đối cồng kềnh và có chiều dài hết chi dưới, có bản lề hoặc không, các loại nẹp chức năng sau mổ được thiết kế đặc biệt nhỏ gọn hơn, có bản lề giúp gối vẫn gấp duỗi được nhưng đồng thời bảo vệ gối không vẹo trong và vẹo ngoài quá mức.
-Tập phản xạ thần kinh cơ và các bài tập chức năng:
Tập luyện phản xạ thần kinh cơ là tối quan trọng để phục hồi sau mổ tái tạo dây chằng chéo trước và giúp ngăn ngừa chấn thương đứt lại dây chằng. Các bài tập nên bắt đầu sớm nhất bằng việc đi chống chân chịu lực, tiếp theo là các bài tập thăng bằng tĩnh, thăng bằng động, các bài tập phối hợp các nhóm cơ, phối hợp các động tác phức tạp… và sau đó là các bài tập kỹ năng thể thao.
-Tập tại nhà và tập tại phòng vật lý trị liệu
-Kích thích điện
-Tập phát triển cơ bắp và kỹ năng thể thao:
Giai đoạn từ tháng thứ 4 trở đi, khi mảnh ghép đã có “độ vững sinh học” do mô ghép bắt đầu có mạch máu nuôi và kết nối với mô chung quanh, cho phép thực hiện các bài tập mạnh để phát triển độ lớn và sức chịu đựng cơ bắp. Ít có nghiên cứu về giai đoạn tập luyện này. Chương trình giai đoạn này bao gồm:
- Tăng sức bền tim mạch- hô hấp, tăng mức tiêu thụ oxy
- Phát triển cơ bắp, bao gồm cả cơ nhanh và cơ chậm
- Tập phối hợp động tác, các kỹ năng chuyên biệt trong từng môn thể thao
Trên đây là một số bài tập phục hồi chức năng sau phẫu thuật đứt dây chằng chéo. Mong rằng những thông tin này sẽ giúp ích được cho các bệnh nhân thoát khỏi nỗi đau đớn của chấn thương.
Các thông tin được tham khảo tại luận văn của Bác Sĩ Trương Công Dũng
